Szacuje się, że każdego dnia na świecie wypija się ponad 2 mld filiżanek kawy. Piją ją wszyscy pod każdą szerokością geograficzną, lecz nie zawsze tak samo. Na świecie spotyka się różne zakorzenione ceremonie parzenia i spożywania kawy, a niektóre z nich są miejscowymi atrakcjami turystycznymi. Zanim wybierzesz się do kraju znanego z produkcji kawy, sprawdź, jakie są tradycje związane z czarnym eliksirem. Niejedno może cię zaskoczyć.
Ze względu na bogactwo witamin i minerałów kawa wpływa na zdrowie fizyczne i samopoczucie. Poprawia koncentrację, sprawność umysłową i pamięć, gdyż zawiera kofeinę, teobrominę i teofilinę, które oddziałują na układ nerwowy. Kofeina przyspiesza przemianę materii, hamuje apetyt i zmniejsza uczucie głodu, przez co pomaga schudnąć. Kawa zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, gdyż reguluje poziom glukozy we krwi i zwiększa wrażliwość na insulinę.
Na skróty
Uprawa kawy na świecie
Ojczyzną kawy jest Afryka. Owoce kawowca znano w Etiopii już ponad 2000 lat temu, ale początkowo spożywano je z masłem i solą. Kawę jako napój znany dzisiaj odkryto prawdopodobnie ok. XVIII-XIV wieku w Jemenie, dokąd owoce kawowca zostały sprowadzone przez kupców. Obecnie kawę uprawia się w ok. 70 krajach świata, z reguły w tzw. pasie kawowym między Zwrotnikiem Raka i Koziorożca.
Plantacje kawy znajdują się przede wszystkim w Ameryce Łacińskiej, południowej części Afryki i na azjatyckich wyspach. W każdym regionie występują inne gleby, klimat i sposoby uprawy, przez co surowiec z tych krajów różni się smakiem, aromatem i kwasowością. Produkcja kawy na świecie jest zdominowana przez Brazylię, która dostarcza aż 40 proc. ziaren kawowca. Drugie miejsce zajmuje Wietnam z udziałem 20 proc., a reszta rynku jest podzielona przez kilka państw.
Do mniej znanych w Polsce rynków producentów kawy należą Angola (głównie robusta), Ekwador (prawdopodobnie najwyżej na świecie położone plantacje kawy), Haiti, Hawaje, Indie, Jamajka, Tanzania czy Wenezuela. Prawdopodobnie najlepszą opinię na świecie mają kawy pochodzące z regionów Sidamo i Harrar w Etiopii, która jest jedynym krajem, gdzie metoda uprawy jest taka sama od tysiącleci, a owoce kawowca można zbierać z dziko rosnących krzewów.
Spożycie kawy na świecie
Według Międzynarodowej Organizacji Kawy, światowe spożycie kawy wynosi ponad 168 mln worków o pojemności 60 kg rocznie. Za ponad połowę globalnego spożycia odpowiadają takie rynki, jak Europa, Japonia i Ameryka Północna z przeciętnym spożyciem 7 kg na osobę (przy średnim spożyciu na świecie w wysokości 2 kg). Największym rynkiem konsumenckim kawy jest Europa, gdzie spożycie wynosi ponad 2,5 mln ton. Na drugim miejscu jest USA, a na trzecim Brazylia.
Ludzie na całym świecie wypiją ok. 400 mld filiżanek kawy rocznie. W Europie najwięcej kawy piją Skandynawowie. Statystyczny mieszkaniec Finlandii spożywa rocznie aż 12 kg kawy, podczas gdy Polak tylko 3 kg, co przekłada się na nieco więcej niż jedną filiżankę dziennie. Na drugim miejscu po Finlandii jest Norwegia (ok. 10 kg kawy na osobę), a następnie Islandia, Dania i Holandia (ok. 8,5 kg).
Tradycje parzenia kawy
Jak parzyć kawę w różnych kulturach? Przez stulecia w wielu krajach kawa stała się elementem rytuałów, a nawet obrzędów religijnych. W Europie początkowo pito kawę na sposób arabski bez dodatków. Z czasem zaczęto dodawać do niej cukier, mleko czy śmietankę. Podobno pod koniec XVIII wieku kawa z dodatkiem tłustej, gęstej śmietanki zaczęła być znana jako „kawa po polsku”.
W Arabii Saudyjskiej do dziś mocna kawa z kardamonem jest ważnym elementem powitania gości. W Etiopii jako element obrzędów religijnych jest podawana w czasie takich ceremonii, jak wesela, chrzty i rocznice śmierci. W Tunezji pije się kawę w przerwie od postu w czasie Ramadanu, często z dodatkiem cynamonu i kardamonu. W Indonezji kawę ofiarowuje się bogom i spożywa w czasie święta Galungan lub jako obowiązkowy napój podczas wesel.
Ceremonie parzenia kawy
Do XVI wieku powszechną metodą przyrządzania kawy w krajach arabskich było zanurzanie zmielonych i prażonych ziaren w wodzie przez dzień, gotowanie, odcedzanie i przechowywanie w glinianych garnkach. Sposób podawania kawy zmienił się po tym, gdy wynaleziono mały garnuszek o nazwie ibrik. Od tej pory kawa była mielona, a następnie wrzucano ją do wrzącej wody i gotowano.
Włosi nie wyobrażają sobie dnia bez kilku filiżanek espresso, dla których jest to najlepsza kawa na świecie. W Wietnamie śniadaniową kawę wzmacnia się żółtkiem jaja. Japończycy, którzy są narodem ludzi wiecznie spieszących się, wymyślili kawę w puszkach sprzedawaną z automatu, a specjałem Indonezji jest kawa Kopi Luwak, której sekret polega na przetrawieniu ziarna przez cywetę azjatycką. Dopiero później podaje się je myciu i paleniu.
Kopi Luwak to prawdopodobnie najdroższa kawa na świecie, choć można spotkać się z opinią, że jest nią Black Ivory Coffee z Tajlandii, pozyskana z odchodów słoni, które zjadają owoce kawowca. Nie ma także zgody co do tego, jaka jest najmocniejsza kawa na świecie. Jeden z typów wskazuje na Back Insomnia, mieszankę pochodzącą z RPA, która zawiera 17,5 g kofeiny na kg gotowego produktu (ok. 5 g w kawie ze sklepu).
Kawa instrukcja obsługi najpopularniejszego napoju na świecie
Podobno w żyłach lekarzy płynie kawa, programiści zamieniają kofeinę w kod, a technicy laboratoryjni rodzą się z kubkiem kawy w dłoni. Na temat obsługi najpopularniejszego napoju na świecie wydano nawet książkę, z której można się dowiedzieć m.in., co naprawdę przyciąga nas do kawy, co wpływa na jej smak, na czym polegają alternatywne sposoby parzenia. Ci, którzy już ją przeczytali uważają, że jest to obowiązkowa pozycja na półce każdego kawosza.
