Kawa i herbata to jedne z najczęściej spożywanych napojów każdego dnia, zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn. Rano, gdy jesteśmy w biegu lub podczas pracy, przytłoczeni nadmiarem obowiązków, kubek lubionej kawy czy herbaty pomaga nam się skupić i stawić czoła codziennym wyzwaniom. Jednocześnie dla wielu z nas filiżanka ulubionego naparu to także czas dla siebie, chwila wytchnienia i przyjemności. Gdy lubimy kawę i herbatę z dodatkiem cukru, nierzadko zastanawiamy się, czym ją posłodzić? Wiemy przecież, że cukier należy ograniczać. Zatem czy słodziki to zdrowsza alternatywa?
Na skróty
Cukier spożywczy – czy to zakazany składnik zdrowej diety?
Cukier spożywczy to jedna z najczęściej stosowanych przypraw. I choć kojarzy nam się przede wszystkim z deserami czy słodyczami, to stosuje się go także do dań wytrawnych. Co więcej, jak wskazują badania, bardzo dużo cukru spożywamy również z napojami. Obecnie, eksperci – dietetycy i lekarze przekonują, że należy ograniczyć spożycie tego składnika w codziennej diecie. Niestety, jak wskazują dane Głównego Urzędu Statystycznego, przeciętny Polak spożywa nawet 11 kilogramów cukru rocznie!
Dlaczego warto ograniczyć spożycie cukru? Przecież jest to składnik pochodzenia naturalnego, znany już od wielu lat. Niestety, jak wskazują przedstawiciele z Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, nadmiar tego składnika w codziennej diecie negatywnie wpływa na zdrowie. Najczęściej przyczynia się on do spożywania nadmiernej ilości energii, która następnie jest odkładana pod postacią tkanki tłuszczowej, co prowadzi do nadwagi i otyłości. Podczas gdy większości z nas brakuje codziennej aktywności fizycznej, dochodzić może do ciągłego wzrostu masy ciała i rozwoju szeregu chorób dietozależnych takich jak cukrzyca typu II, choroby układu krążenia, choroby stawów czy wybrane typy nowotworów.
Substancje słodzące – czy warto je spożywać?
W dzisiejszych czasach, gdy konsumenci są coraz bardziej świadomi i chcą dbać o zdrowie, powstał silny trend poszukiwania alternatyw dla tych niezbyt zdrowych składników diety. Doskonałym przykładem jest wspomniany wcześniej cukier, którego codzienne spożycie często przekracza dopuszczalne ilości. W obecnej sytuacji zastosowanie znajdują substancje słodzące, które nie dostarczają kalorii wcale lub dostarczają ich blisko o połowę mniej. Mowa tu o substancjach intensywnie słodzących i poliolach.
Wspomniane słodziki są ciekawą alternatywą dla cukru, ponieważ zastępując cukier, nie tylko ograniczają spożycie energii, ale także nie wpływają na poziom glukozy we krwi czy wydzielanie insuliny. Dzięki temu w przypadku osób, które są w procesie odchudzania, bądź cierpią z powodu zaburzeń poziomu glikemii (insulinooporność, cukrzyca wszystkie typy, wybrane choroby metaboliczne takie jak zespół metaboliczny etc.), substancje słodzące potencjalnie mogą ułatwić osiąganie celów terapeutycznych.
Skąd wzięły się słodziki?
Pod względem pochodzenia substancje słodzące możemy podzielić na dwa typy: syntetyczne i naturalne. Wśród substancji syntetycznych jednym z najczęściej spożywanych słodzików jest aspartam. Słodziki syntetyczne to takie, które nie występują w środowisku naturalnym i źródłem ich powstania jest swoista reakcja chemiczna. Przykładowo wspomniany wcześniej aspartam został odkryty w latach 60. XX wieku podczas poszukiwania lekarstwa na chorobę wrzodową.
Następnie słodziki naturalne to te, których źródłem są rośliny występujące w środowisku naturalnym i pozyskuje się je poprzez ekstrakcję z tych właśnie naturalnych surowców. Wśród słodzików naturalnych najbardziej popularny jest ksylitol, który jest składnikiem brzozy, stąd jego druga nazwa to cukier brzozowy.
Warto wiedzieć, że aby dany słodzik był dostępny do spożycia przez konsumentów lub aby mógł być dodawany do produktów spożywczych, musi zostać potwierdzone bezpieczeństwo jego spożycia. Najczęściej dzieje się to poprzez przeprowadzanie wielu badań, które czasami trwają nawet kilkanaście lat. Następnie wszystkie dane na temat danej substancji słodzącej są zbierane i oceniane przez odpowiedni organ decyzyjny. W Unii Europejskiej jest to EFSA, czyli Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności.
Czy słodziki są bezpieczne?
Spożywanie słodzików, pomimo swoich zalet, nierzadko bywa kontrowersyjne. W końcu, gdy będziemy chcieli dowiedzieć się więcej na temat substancji słodzących, to w mediach popularnonaukowych z łatwością znajdziemy teksty, w których związki te są oskarżane o szkodliwy wpływ na zdrowie.
Zdaniem niektórych słodziki mogą zwiększać ryzyko nowotworów. Jednakże warto podkreślić, że wśród obecnie dopuszczonych do spożycia substancji słodzących, nie ma takich, które wykazują działanie kancerogenne u ludzi. Co więcej, należy pamiętać, że kluczowa jest dawka. Jak wskazują eksperci EFSA, bezpieczeństwo słodzików jest potwierdzone do pewnych poziomów – wskaźnika ADI, który jest różny w zależności od konkretnego słodzika. Jednocześnie są to na ten moment nadal tak wysokie dawki, że przy zdrowej i zróżnicowanej diecie, trudne jest przekroczenie dopuszczalnych ilości, zwłaszcza przez osoby dorosłe.
Jakie słodziki można dodawać do kawy i herbaty?
Zastanawiając się, jakie słodziki sprawdzą się jako dodatek do kawy i herbaty, warto wziąć pod uwagę te, które są odporne na działanie podwyższonej temperatury. W końcu najczęściej kawę czy herbatę spożywamy właśnie na gorąco. Wśród substancji słodzących, które nie ulegają rozpadowi w wysokiej temperaturze, warto wymienić: ksyltol, acesulfam K, cyklaminany czy erytrytol.
Podsumowując, wielu z nas lubi, gdy kawa lub herbata ma delikatny, słodki smak. Jednakże tradycyjnie używany cukier nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem. Osoby z nadmierną masą ciała, których celem jest redukcja wagi, bądź z chorobami metabolicznymi takimi jak otyłość czy cukrzyca, powinny rozważyć włączenie do swojej diety substancji słodzących, jeśli całkowite wyeliminowanie smaku słodkiego nie jest możliwe. Pośród słodzików istnieje wiele ich rodzajów, które można rozważyć, chcąc dodawać coś słodkiego do ulubionego naparu. W razie wątpliwości warto skonsultować się z doświadczonym dietetykiem.
Bibliografia:
- Grembacka M., 2015, Ksylitol – rola w diecie oraz profilaktyce i terapii chorób człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLVIII, 3, 340-343.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 w sprawie dodatków do żywności.
- Wszechnica Żywieniowa SGGW, Wierzbicka E., 2014, Słodziki – aspekty żywieniowe i zdrowotne, dostęp online 18.10.2023.
Artykuł promocyjny.
