Zapach mielonej lub świeżo zaparzonej kawy głaszcze zmysły i stawia na baczność o poranku. Filiżanka aromatycznego naparu usuwa z nas resztki snu i dodaje energii na parę godzin, aż do kolejnej. Dzięki obecności kofeiny kawa działa pobudzająco na organizm. Na krótko podnosi ciśnienie, przyspiesza akcję serca, organizm staje się lepiej dotleniony, zanika uczucie zmęczenia. Kawa to jeden z najpopularniejszych napojów na świecie. Nikomu nie trzeba tłumaczyć, dlaczego.
Kawa jest napojem popularnym w każdym zakątku świata. Nawet dziecko wie, że zawiera dużą dawkę kofeiny, naturalnej substancji pobudzającej. Ten organiczny związek chemiczny występuje nie tylko w ziarnach kawy, ale również w kilkudziesięciu innych roślinach.
Na skróty
Kawa a samopoczucie
Jak kofeina wpływa na nastrój? Ziarna kawy zawierają ponad tysiąc składników, ale nie wszystkie zostały dotąd wyczerpująco zidentyfikowane. Najważniejszymi jej składnikami są alkaloidy, czyli substancje azotowe, w tym kofeina. To ona nas pobudza i dzięki niej możemy poczuć przyjemną goryczkę.
Kofeina przenika z przewodu pokarmowego do krwi i w ciągu 30-120 minut osiąga w niej maksymalne stężenie. Krążąc z nią po całym organizmie, wywołuje liczne skutki. Np. blokuje receptory adenozyny, co skutkuje zwiększeniem wydzielania się takich neuroprzekaźników, jak adrenalina, dopamina oraz serotonina, które odpowiadają za przypływ sił witalnych. Kofeina najsilniej oddziałuje na układ nerwowy po upływie ok. trzech godzin.
Po wypiciu filiżanki kawy następuje wzrost ciśnienia oraz tętna, zmniejszenie senności, poprawa skupienia i koncentracji, rozszerzenie źrenic, przyśpieszenie produkcji hormonów oraz metabolizmu komórkowego. Każdy smakosz wie także, że tak pobudzająca kawa ma działanie moczopędne.
Picie filiżanki kawy średnio co cztery godziny pozytywnie poprawia nasz nastrój. Kawa w umiarkowanych dawkach (do pięciu filiżanek) może zwiększyć uczucie przyjemności związane z tym stanem oraz łagodzić niepokój. Bezpieczna dawka kofeiny dla osoby dorosłej wynosi 300 mg na dobę. Taka ilość odpowiada mniej więcej pięciu filiżankom kawy. Dawka lecznicza wynosi 200 mg, co stanowi ekwiwalent około czterech kaw espresso.
Zbyt duża ilość kofeiny zwiększa nerwowość, napięcie, a nawet roztrzęsienie. Nie należy przekraczać granicy 500 mg na dobę, gdyż mogą wtedy wystąpić podwyższone ciśnienie, zakłócenie rytmu snu czy stany lękowe. Zakłada się, że śmiertelna dawka kofeiny wynosi 192 mg na kg masy ciała.
Kawa i zdrowie emocjonalne
Filiżanka małej czarnej sprzyja budowaniu koleżeńskich relacji, nawiązywaniu nowych znajomości wśród pracowników czy łagodzeniu stresu. Krótkie kilkuminutowe przerwy na kawę w ciągu dnia są wskazane w trosce o dobrą atmosferę w pracy. Kofeina łagodzi migrenowe bóle głowy, jest składnikiem leków przeciwastmatycznych, przeciwbólowych i pobudzających. Poprawia samopoczucie osobom narzekającym na niskie ciśnienie krwi.
Kofeina a zdrowie psychiczne
Kofeina w stanie czystym jest białym, gorzkim proszkiem. Zawiera znaczne ilości teobrominy, która rozszerza naczynia krwionośne i wpływa pozytywnie na pobudzenie organizmu, a tym samym na wzrost koncentracji, refleksu i poprawę nastroju.
Kawa a koncentracja
Naukowcy badający wpływ kawy na zdrowie psychiczne twierdzą, że poprzez działanie na korę mózgową kofeina powoduje lepsze skupienie uwagi, zmniejsza zmęczenie i senność. Regularne picie naparu z ziaren kawowca wpływa pozytywnie m.in. na kości, mięśnie, serce, ciśnienie krwi oraz procesy przemiany materii i regulacji poziomu cukru.
Kofeina a funkcje poznawcze
Filiżanka naparu w codziennej diecie wpływa pozytywnie na nasze zdrowie i samopoczucie.
Niektóre badania wskazują, że kofeina poprawia logiczne myślenie i pamięć. Jest stosowana w lekach przeciwbólowych, dlatego wykorzystuje się ją w preparatach przeciwbólowych czy przeciwmigrenowych.
Łagodzi napięcie oraz wpływa na uwalnianie dopaminy, hormonu odpowiedzialnego za uczucie zadowolenia. Kawa to źródło antyoksydantów o działaniu przeciwnowotworowym. Picie zaparzonych ziaren poprawia krążenie krwi, zmniejsza ryzyko chorób serca, z jej cennych właściwości korzysta także wątroba.
Kofeina a depresja
Badania potwierdzają, że picie kawy obniża ryzyko zachorowania na depresję. Naukowcy z Harvard Medical School (wydział Harvard University) udowodnili, że już 2-3 kubki kawy dziennie zmniejszają ryzyko depresji o 15 proc. w stosunku do osób pijących ją raz tygodniowo lub rzadziej. W przypadku kobiet wypijających cztery kawy na dzień ryzyko to maleje o 20 proc. Efekt taki zapewnia wyłącznie kawa z kofeiną, co pozwala przyjąć, że substancja ta odgrywa główną rolę w profilaktyce antydepresyjnej.
Kofeina a zdrowie psychiczne
Depresja to podstępna choroba psychiczna, która atakuje niespostrzeżenie i całkowicie zmienia świat chorej osoby. Pogorszenie koncentracji, brak odczuwania przyjemności, przytłaczające poczucie smutku i pustki czy chroniczne zmęczenie – to tylko niektóre jej objawy. Zgodnie z danymi WHO, z depresją zmaga się ponad 350 mln osób na całym świecie (w tym 1,5 mln Polaków) i liczba ta wciąż rośnie.
Kofeina a nastroje i koncentracja
Naukowcy badający czym dla człowieka jest kawa i jej wpływ na umysł orzekli, że obecne w ziarnach kawy kofeina, teofilina i teobromina działają na centralny układ nerwowy, przyśpieszając przepływ impulsów elektrycznych w mózgu, czyli procesy myślowe. Działa więc pobudzająco na umysł, zwiększa pamięć krótkotrwałą i ułatwia koncentrację.
