Kawa ekologiczna – czym kawa bio różni się od zwykłej?

15 września, 2024
Stefan Jankowski

Czy pijąc poranna kawę zastanawialiście się, skąd się bierze i jak jej produkcja wpływa na środowisko? Albo czym jest kawa ekologiczna? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule. Dowiecie się z niego:

Ile kawy jest produkowane i spożywanie na świecie;
jakie środki ochrony roślin są wykorzystywane przy uprawie kawy;
Czym jest kawa organiczna i dlaczego warto ją kupować;
Czy smak kawy z ziaren bio różni się od tego z normalnej produkcji.

Jeśli zainteresowały Cię problemy dotyczące oddziaływania produkcji ziaren kawowca na środowisko, powinieneś też przeczytać o tym, czy warto pić kawę z napojami roślinnymi. Statystyki pokazują, że od 30 do 40% ludzi na świecie pije kawę regularnie. Szacuje się, że dziennie wypijanych jest 2 miliardy filiżanek tego napoju na świecie, w Polsce każdy statystyczny obywatel raczy się jedną na dobę. W krajach takich jak Finlandia czy Szwecja roczne spożycie wynosi nawet 9-10 kg na osobę, w Polsce to ok. 3 kg. Krzew kawowca pierwotnie pochodzi z regionu dzisiejszej Etiopii, jednak dzisiaj uprawiany jest we wszystkich zdatnych do tego miejscach na podobnej szerokości geograficznej. W 2020 r. wielkość światowej produkcji ziaren kawy osiągnęła 10,5 mln t, z czego większość pochodziła z Ameryki Południowej. Tylko w Brazylii szacunkowo funkcjonuje niemal 1,9 mln ha upraw kawowca, trudno jednak określić całkowitą ich powierzchnię na świecie. Dla ich utrzymania i opłacalności produkcji potrzebne są niewyobrażalne ilości środków ochrony roślin i sztucznych nawozów. Prowadzi to do degradacji środowiska, szkodzi osobom zatrudnionym przy uprawie, a ostatecznie może też oddziaływać na zdrowie konsumentów. Nie powinno być zaskoczeniem, że pozostałości fungicydów, herbicydów i insektycydów zdarzają się odnajdywane w produktach spożywczych, lecz dopóki są to śladowe ilości, nieprzekraczające normy, wszystko jest w porządku. Szkopuł w tym, że w przypadku kawy normy w kraju produkcji mogą być wyższe, niż w państwie importującym ziarna. To jednak tylko wierzchołek góry lodowej, bowiem każde państwo inaczej podchodzi do użycia środków ochrony roślin i regulacje oczywiste w Europie nie mają znaczenia np. w Ameryce Południowej. Dlatego może się zdarzyć, że konsumenci ze Starego Kontynenty dostaną do picia kawę wytworzoną z udziałem substancji zakazanych w krajach rozwiniętych. Często są to chemikalia groźne dla ludzi. Właśnie z powodu ekologizacji produkcji żywności powstała idea żywności organicznej. W Unii Europejskiej jest to termin zdefiniowany w dokumentach prawnych. Charakterystyczne zielone logo z listkiem i dwunastoma gwiazdkami daje gwarancję co do jakości i procesu powstania oznaczonej nim żywności, w tym kawy.

Środki ochrony roślin wykorzystywane przy uprawie kawowca
Nazwa substancji	Rodzaj	Klasyfikacja WHO	Czy jest zakazany	Gdzie jest dozwolony
aldikarb	insektycyd	Ekstremalnie niebezpieczny	Na całym świecie	Brazylia
karbofuran	pestycyd	Wysoce niebezpieczny	UE i Kanada	Brazylia
chlorpyrifos	pestycyd	Umiarkowanie niebezpieczny	Zakazany do użytku domowego w USA	UE, w rolnictwie USA
cyprokonazol	fungicyd	Niebezpieczny	Zakazany do użytku domowego w USA	UE, w rolnictwie USA
cypoermetryna	insektycyd	Umiarkowanie niebezpieczny	Zakazany do użytku domowego w Indiach	UE, USA
DDVP	insektycyd	Umiarkowanie niebezpieczny	UE, WB, dla użytku domowego w Szwecji, całkowicie zakazany w USA	USA
disulfoton	insektycyd	Ekstremalnie niebezpieczny	UE, Indie	Brazylia
endosulfan	insektycyd	Umiarkowanie niebezpieczny	UE i większość krajów, ograniczone użycie w USA	Chiny, Brazylia
haloxyfop	herbicyd	Umiarkowanie niebezpieczny	UE, ograniczone użycie w zależności od kraju	US
imidaklopryd	insektycyd	Umiarkowanie niebezpieczny	W planach jest zakazanie go w Kanadzie	UE, USA
Paration metylowy	insektycyd	Ekstremalnie niebezpieczny	UE, Indie, Indonezja	Ograniczone użycie w USA
parakwat	herbicyd	Umiarkowanie niebezpieczny	UE, Szwajcaria	Indie, USA, Brazylia, Kolumbia i in.
permetryna	insektycyd	Umiarkowanie niebezpieczny	UE	Ograniczone w rolnictwie w USA
forat	insektycyd	Ekstremalnie niebezpieczny	UE, Indie	USA
propikonazol	fungicyd	Umiarkowanie niebezpieczny	UE	USA
terbufos	insektycyd	Ekstremalnie niebezpieczny	UE	Ograniczone użycie w USA, Brazylia

Na skróty

Co to jest kawa ekologiczna? Jak jest uprawiana?

Na sklepowych półkach znaleźć można różne rodzaje i gatunki kawy. Rzadko zastanawiamy się nad tym, skąd pochodzą ziarna, w jakich warunkach je uprawiano i jak je pozyskano. Niestety brakuje badań naukowych nad tym, ile chemii wykorzystanej na plantacjach ostatecznie przenika do kubka z napojem. Dlatego rośnie zainteresowanie kawą z upraw ekologicznych. Ale kontrola plantacji zapewnia bezpieczeństwo nie tylko konsumentom, ale też osobom zatrudnionym przy zbiorze oraz lokalnym społecznościom. Środki ochrony roślin mogą bowiem przenikać do ekosystemu, skażając wodę i żywność. Objawy zatrucia nie muszą występować od razu, często ujawniają się dopiero po odłożeniu w organizmie dawki krytycznej, co może zająć lata. Właśnie po to, by zaadresować powyższe i wiele innych problemów, wdrożono ideę żywności organicznej. Musi być ona wytworzona bez udziału sztucznych środków ochrony roślin i nawozów. W grę wchodzą więc tylko naturalne metody zabezpieczania upraw oraz nawożenie naturalne, jak np. obornik czy wzbogacanie gleby poprzez wysiew np. roślin motylkowych. Ograniczanie chwastów może się odbywać zaś jedynie poprzez płodozmian, pielenie albo dzięki organicznym herbicydom. Nawiasem warto wspomnieć, że kryteria te odnoszą się też do hodowli zwierząt, które muszą przebywać w warunkach pozwalających na uskutecznianie naturalnych zachowań, np. na pastwiskach. By był organicznym, inwentarzowi nie można podawać antybiotyków, hormonów wzrostu i produktów pochodzenia zwierzęcego, np. mączki kostnej. Oczywiście wszystko powyższe podlega audytowi. W Unii Europejskiej każde państwo zostało zobowiązane do dopilnowania przepisów mówiących o produkcji ekologicznej. Audytem zajmują się więc publiczne lub prywatne jednostki certyfikujące. Wyniki kontroli są przedkładane corocznie Komisji Europejskiej. Rolnik, zanim wprowadzi swoje towary do sprzedaży jako ekologiczne, musi poddać się kontroli jednostki certyfikującej. Pozytywne przejście audytu oznacza, że spełnione zostały unijne wymogi. Zgodnie z regulacjami, które weszły w życie od 1 stycznia 2021 r., dotyczy to też plantatorów spoza Unii Europejskiej, którzy chcą oferować swoje ziarna kawowca jako organiczne konsumentom ze Wspólnoty. Rolnicy z krajów trzecich muszą więc spełniać te same kryteria i poddać się temu samemu audytowi, co ich unijni koledzy, by zamieścić na swoich produktach charakterystyczne zielone logo. Od 2021 r. kontrole zostały zaostrzone, by zapobiec nadużyciom i odbywają się co roku zarówno na polach, jak i w przetwórniach.

Kawa bio, kawa organiczna, kawa ekologiczna: różne nazewnictwo tego samego rodzaju kawy.

Spożywanie żywności organicznej, w tym kawy, niesie ze sobą szereg korzyści. Wymienić tu można m.in.:

Mniejsza ilość pestycydów – dotyczy do zarówno samych produktów spożywczych, jak i ogólnego zmniejszenia ilości szkodliwych substancji w rolnictwie.
Żywność organiczna jest na ogół świeższa – nie zawiera konserwantów, więc musi być zebrana i trafić do obiegu na krótko przed sprzedażą.
Organiczne rolnictwo wywiera mniejszą presję na środowisko – w grę wchodzi mniejsza produkcja zanieczyszczeń, oszczędność wody, energooszczędność i użyźnienie gleby.
Żywność organiczna jest wolna od GMO.

Warto zauważyć, że 75% światowej produkcji organicznej kawy pochodzi z Ameryki Łacińskiej. Zapotrzebowanie na artykuły organiczne rośnie wraz ze wzrostem świadomości konsumentów, którzy szukają produktów bio albo ekologicznych. Presję tą czują więc dystrybutorzy, którzy wymagają zmiany podejścia ze strony wytwórców.

Kawa organiczna – gdzie ją kupić?

Kawa organiczna znajduje się w ofercie wielu sklepów i renomowanych palarni. Niekiedy produkty z tej kategorii można znaleźć nawet w popularnych dyskontach. Kawa organiczna pojawia się w ofercie Lidla, Biedronki czy Carrefour. Warto też zwrócić uwagę na asortyment sklepów internetowych specjalizujących się w dystrybucji ziaren kawowca. Okazuje się wtedy, że marek kawy organicznej jest więcej, niż się na początku spodziewaliśmy. Dobrze szukając można ją zdobyć nawet w okazyjnej cenie.

Kawy ekologiczne – czy ich smak różni się od kawy zwykłej?

Badacze kolumbijscy próbowali dojść do tego, czy kawa organiczna smakuje lepiej, czy może ogorzej niż jej odpowiednik z klasycznej plantacji. Jako że odczuwanie smaku to cecha mocno indywidualna, naukowcy postanowili prezentować badanym napój w kilku wariantach, w tym oznaczony jako organiczny oraz ten sam, ale bez oznakowania. Okazało się, że konsumenci bardziej cenią smak tego pierwszego. Jest to oczywiście często złudzenie i nasza perswazja, nazywana w tym przypadku efektem aureoli. Mało kto jednak wie, że kawowiec jest rośliną cienioznośną i najlepszej jakości ziarna dojrzewają właśnie pod okapem drzewostanu. Presja na podniesienie jakości produktu może więc prowadzić do ochrony lasów tropikalnych, bowiem trudno o zacienienie ze strony wysokiej roślinności na wielkoobszarowych plantacjach. Cel ten może zostać osiągnięty tylko na uprawach małoskalowych. O ile więc sam znaczek informujący o produkcji ekologicznej nie jest gwarantem jakości kawy, tak wymagania stawiane rolnikom mogą w pośredni sposób oddziaływać na ten czynnik.

FAQ

Co to jest kawa organiczna?

Kawa organiczna, inaczej Bio, to ziarna zebrane z organicznych upraw. Na takich plantacjach nie używa się pestycydów i sztucznych nawozów. Miejsca te poddawane są też kontroli przez audytorów. Dopiero po uzyskaniu certyfikatu żywność wytworzona na ekologicznych uprawach może zostać opatrzona stosownym logo.

Czy do produkcji kawy używa się pestycydów?

Tak, na plantacjach kawy na świecie używanych jest wiele różnych substancji chemicznych, często groźnych dla ludzi. Wybierając kawę organiczną można mieć jednak pewność, że do jej produkcji nie użyto pestycydów.

Stefan Jankowski

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Podobne artykuły

Witaj na naszym kawowym blogu!